W czwartkowy wieczór w schronisku przy siedzibie Kampinoskiego Parku Narodowego w Izabelinie spotkali się fotografowie przyrody z całej Polski na fotograficznym plenerze, który odbył się w Puszczy Kampinoskiej.
Po raz pierwszy w Puszczy Kampinoskiej znalazłem się prawie pięćdziesiąt lat temu. Wraz z kolegą z roku wędrowaliśmy przez wydmy i bagna z namiotem. Potem jeszcze byłem na tym terenie kilkakrotnie.
Następnego dnia po przyjeździe ruszyliśmy do lasu w towarzystwie przewodników z Parku. Dzięki zezwoleniom z dyrekcji mogliśmy wjechać do miejsc niedostępnych dla turystów – obszarów ochrony ścisłej: Sieraków i Cyganka.
Kilkanaście lat temu napisałem dla miesięcznika Poznaj Swój Kraj cykl artykułów o polskich rezerwatach biosfery. Poniżej przytaczam w całości artykuł POLSKIE REZERWATY BIOSFERY: PUSZCZA KAMPINOSKA.
Długie Bagno
Biała Góra
Cyganka
POLSKIE REZERWATY BIOSFERY
PUSZCZA KAMPINOSKA
Codziennie setki samochodów z turystami mkną szeroką szosą od Warszawy ku Bałtykowi lub Mazurom w poszukiwaniu kontaktu z naturą. Wielu z nich nie wie, że tuż obok rozciąga się interesujący obszar Puszczy Kampinoskiej. O atrakcyjności tego terenu decydują:
-
Równoleżnikowa pasowość krajobrazów;
-
Niezwykle wielka bioróżnorodność, wyrażająca się istnieniem prawdziwej mozaiki siedlisk i zespołów roślinnych;
-
Bezpośrednie sąsiedztwo z wielką metropolią, jaką jest dzisiejsza Warszawa.
Puszcza Kampinoska położona jest w środku Kotliny Warszawskiej, ku któremu płyną wody z terenu Mazowsza. Tu również znajduje się zbieg kilku dużych korytarzy ekologicznych o znaczeniu ogólnokrajowym i europejskim. Wody topniejącego lądolodu odpływały tędy w kierunku zachodnim tworząc pradolinę. Jej fragment pomiędzy Warszawą i doliną Bzury tworzy dziś szeroką na kilkanaście kilometrów dolinę Wisły, z wyraźnie zaznaczonymi terasami akumulacyjnymi i erozyjnymi. Nadzalewową terasę akumulacyjną, na której położona jest Puszcza, budują piaski o miąższości sięgającej od kilku do kilkudziesięciu metrów.
Podczas ostatniego zlodowacenia, w warunkach klimatu peryglacjalnego*), wiatry wiejące od czoła lądolodu formowały z piasków paraboliczne wydmy przemieszczające się
z zachodu na wschód. Wraz z ociepleniem się klimatu oraz zwiększającą się jego wilgotnością na tereny te wkroczyła roślinność, która utrwaliła część ruchomych dotąd wydm. Stąd w dzisiejszym krajobrazie Puszczy mamy od północnej i południowej jej strony dwa ciągi wydmowe rozdzielone, szerokim na kilka kilometrów, bagnistym obniżeniem. Wydmy tworzą wydłużone wały zgodne z kierunkiem przebiegu pradoliny oraz całe sekwencje wydm parabolicznych oddzielonych od siebie różnej wielkości zagłębieniami deflacyjnymi, w których powstały niewielkie bagna. Współcześnie powstają w nich pokłady torfów. Wydmy osiągają do 30 m wysokości względnej i dość duże nachylenia stoków od strony zawietrznej (wschodniej), przez co miejscami teren przypomina nieco krajobraz górski. Jest to największy w Polsce obszar wydm śródlądowych, będący jednocześnie unikatem na skalę europejską.
Puszcza Kampinoska odwadniana jest do Bzury (w kierunku zachodnim) przez niewielkie cieki, zwane kanałami. Obniżeniem pomiędzy ciągami wydm płynie największy
z nich, Kanał Łasica. Północną część Puszczy odwadnia Kanał Kromnowski, a południową – Kanał Olszowiecki. W związku z małym nachyleniem terenu odpływ wód jest tu niewielki, stąd też duże zabagnienie wszystkich naturalnych obniżeń.
Budowie geologicznej i ukształtowaniu powierzchni zawdzięcza Puszcza Kampinoska wielką różnorodność krajobrazową i biologiczną. Dominującą formacją roślinną są tutaj lasy. Na ponad 50 zespołów roślinnych występujących na tym obszarze, 12 to zespoły typowo leśne. Na wydmach występują różne rodzaje borów i zespoły ciepłolubnych muraw napiaskowych, natomiast w podmokłych obniżeniach – olsy oraz turzycowiska i inne zespoły roślinne typowe dla torfowisk. Te tak odmienne zespoły sąsiadują ze sobą na niewielkim obszarze. Czasami wystarczy przejść kilka metrów, aby znaleźć się w całkiem „innym świecie”.
Od ponad dwustu lat lasy Puszczy były intensywnie eksploatowane przez człowieka. Rabunkowa gospodarka okupantów podczas dwóch wojen światowych spowodowała w nich olbrzymie spustoszenia. W okresie międzywojennym i po drugiej wojnie światowej leśnicy podjęli szereg działań mających na celu odnowienie zniszczonych drzewostanów. Ze względu na uwarunkowania gospodarcze i liczne trudności wiele tych działań nosiło znamiona przypadkowości. Dlatego odnawiane powierzchnie leśne cechują się jednogatunkowością (sosna). Wprowadzono też szereg odmian i gatunków obcych na tym terenie (sosna smołowa, czarna i Banksa, dąb czerwony). W wielu miejscach zachowały się jednak fragmenty starodrzewów i znaczne obszary lasów o cechach naturalnych, bądź niewiele zmienionych gospodarką człowieka. Te najmniej zniszczone i najcenniejsze przyrodniczo obszary leśne objęto ochroną rezerwatową. Łącznie obejmują one około 5600 ha. Wszelka ingerencja człowieka na tych obszarach jest zabroniona. Na pozostałych terenach Puszczy (ochrona częściowa) prowadzona jest renaturalizacja ekosystemów, reintrodukcja gatunków roślin i zwierząt oraz aktywna ochrona gatunkowa.
Na obszarze Puszczy Kampinoskiej doliczono się ponad 1300 gatunków roślin, w tym około 1100 gatunków roślin naczyniowych. Z listy roślin chronionych występuje tu ponad 60 gatunków. Warto zwrócić uwagę na rośliny rzadkie i osobliwości. Oto niektóre z nich: wiśnia kwaśna Cerasus acida, chamedafne północna Chamaedaphne calyculata, zimoziół północny Linnaea borealis, wężymord stepowy Scorzonera purpurea, listera jajowata Listera ovata, śniadek baldaszkowaty Ornithogalum umbellatum, buławnik czerwony Cephalanthera rubra, kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis atrorubens.
Faunę Puszczy Kampinoskiej reprezentuje blisko 16,5 tys. gatunków (50% gatunków występujących w Polsce), z tego ponad 2 tys. gatunków owadów i 270 – kręgowców.
Z największych ssaków, wymieńmy łosia euroazjatycki Alces alces, jelenia Cervus elaphus, sarnę europejską Capreolus capreolus, dzika euroazjatyckiego Sus scrofa, lisa pospolitego Vulpes vulpes, borsuka europejskiego Meles meles i bobra europejskiego Castor fiber.
W Puszczy gniazdują ptaki: żuraw Grus grus, błotniak łąkowy Circus pygargus, gadożer zwyczajny Circaetus gallicus, orlik krzykliwy Clanga pomarina, bocian czarny Ciconia nigra. Występuje tu też prawdziwa rzadkość, pająk Eresus niger.
Puszcza Kampinoska jest jednym z dwóch Parków Narodowych na świecie położonych w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy państwa. Wschodnia granica parku pokrywa się z granicą Wielkiej Warszawy. Położenie na kierunku, przeważających w naszym regionie klimatycznym, wiatrów zachodnich jest prawdziwym dobrodziejstwem dla Warszawy. Klimatolodzy uważają, że mniej więcej co trzy dni do centrum aglomeracji dociera czyste powietrze znad Puszczy Kampinoskiej. Dzięki temu Warszawa nie stała się dotąd obszarem ekologicznie zagrożonym.
Powyższe walory zadecydowały o powołaniu w 1959 roku Kampinoskiego Parku Narodowego, a decyzją Komitetu MaB UNESCO (Man and Biosphere) obszar ten uznano
za Rezerwat Biosfery. Obejmuje on powierzchnię ponad 76,2 tys. ha. W tym na ściśle chronioną strefę centralną przypada prawie 5,7 tys. ha, a na strefę buforową blisko 32 tys. ha. Pozostały obszar zajmują strefy przejściowe.
Puszcza Kampinoska jest dla mieszkańców stolicy miejscem sobotnio-niedzielnej turystyki. Oprócz piękna przyrody przyciągają turystów zabytki i historyczne miejsca, których jest wiele na terenie Puszczy. Z tych ważniejszych należy zwrócić uwagę na miejsca związane z walkami powstańców styczniowych oraz Cmentarz w Palmirach.
W bezpośrednim sąsiedztwie Puszczy znajduje się dworek w Żelazowej Woli, miejsce urodzenia naszego największego kompozytora, Fryderyka Chopina. Z tym terenem wiążą się również początki polskiej turystyki pieszej na terenach nizinnych. W 1907 roku Aleksander Janowski zorganizował tu pierwszą zbiorową wycieczkę Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. To wydarzenie upamiętnia kamień w Starej Dąbrowie.
Z myślą o zwiedzających na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego wyznaczono sieć szlaków turystycznych o łącznej długości około 350 km. Urządzono również parkingi samochodowe, pola wypoczynkowe i miejsca biwakowe. Dla celów edukacyjnych w Granicy został utworzony Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny, noszący imię J. i R. Kobendzów, zasłużonych dla Parku przyrodników.
_______________
*) Klimat peryglacjalny – surowy klimat panujący na przedpolu lądolodu, o cechach suchego klimatu subpolarnego, jaki dziś panuje w obszarach arktycznej tundry.
Aby oglądać zdjęcia w pełnej rozdzielczości należy najechać rączką na pierwszą miniaturę. Następne kolejne zdjęcia wywołujemy przez kliknięcie prawego klawisza ze strzałką (lub lewego jeżeli chcemy przesuwać do tyłu) lub klikając strzałki widoczne pod zdjęciem.
Wszystkie zdjęcia i teksty prezentowane na tych stronach chronione są prawem autorskim. Ich kopiowanie, wykorzystywanie i publikowanie bez zgody autora jest zabronione.
Kolorem zielonym zaznaczono linki do innej strony. Wystarczy kliknąć, aby się z nią połączyć.